In 2021 wijzigt er heel wat in de erf- en schenkbelasting

Met de term ‘kaasroute’ wordt een notariële schenking van roerend vermogen (o.a. een geldsom, aandelen van een vennootschap, kunstwerken) via een Nederlandse of buitenlandse notaris bedoeld.  

Als je in België een schenking van roerend vermogen doet dan is er bij registratie van de akte schenkbelasting verschuldigd. Deze schenkbelasting bevrijdt de ontvanger van erfbelasting na het overlijden van de schenker. 

Maar aktes van buitenlandse notarissen moesten niet geregistreerd worden in België, waardoor er geen onmiddelijke schenkbelasting verschuldigd was. Na de schenking moest de schenker wel nog drie jaar in leven blijven. Als hij overleed binnen de drie jaar na de schenking, was er toch nog erfbelasting verschuldigd. 

Sinds 15 december 2020 is er een wetswijziging van kracht die definitief een einde stelt aan de ‘kaasroute’. Voortaan moeten alle buitenlandse schenkingsaktes – die betrekking hebben op een schenking van roerend vermogen door een Belgische rijksinwoner – verplicht geregistreerd worden in België. De schenkbelasting zal dus altijd verschuldigd zijn. Deze wet is van toepassing op alle toekomstige akten vanaf 15 december 2020. Schenkingen die gebeurden voor 15 december blijven buiten schot. 

Heeft het dan nog zin om een schenkingsakte via een Nederlandse notaris te laten verlopen? Wel, het ereloon van de Belgische notaris wordt berekend op de waarde van de schenking. Bij een Nederlandse notaris is dat niet het geval. Ongeacht het bedrag van de schenking blijft het ereloon hetzelfde. Voor schenkingen met een grote waarde kan een Nederlandse notaris toch nog interessant zijn. 

Vanaf 1 juli 2021 verdwijnt wellicht het fiscale voordeel van het duolegaat. In ruil wordt het voordeliger om rechtstreeks na te laten aan een goed doel of een goede vriend. Deze wetswijziging moet nog definitief gestemd worden. 

De erfbelasting in België is progressief opgebouwd: hoe groter het nagelaten vermogen, hoe hoger het tarief. Daarnaast speelt ook de verwantschap een rol. Erfgenamen in rechte lijn zoals ouders of kinderen betalen minder erfbelasting dan een verre neef of goede vriend. Voor hen kan de erfbelasting oplopen tot 55%. 

Met een duolegaat kon je in je testament 2 begunstigden aanduiden en het nalatenschap opdelen: een deel voor een ver familielid of een goede vriend aan wie je wilde nalaten, én een deel voor een goed doel. Hierbij werd de erfbelasting voor het ver familielid of de goede vriend enkel berekend op zijn of haar deel. Het goede doel kreeg de opdracht om de erfbelasting te betalen voor zichzelf en de goede vriend en kreeg daarbij een som uitgekeerd. De goede vriend hield er netto meer aan over dan wanneer hij erfbelasting moest betalen op de volledige nalatenschap.  

Dit fiscale voordeel voor vrienden en verre familieleden via het duolegaat wordt nu stopgezet. Maar om te vermijden dat goede doelen hun inkomsten zien verdwijnen, wordt er een compensatie voorzien. Schenkingen of legaten aan goede doelen zouden vanaf 1 juli niet meer onderworpen worden aan belasting. Elke cent gaat dan rechtstreeks naar het goede doel.  

Of deze regeling het verlies aan inkomsten via duolegaat kan opvangen blijft voorlopig nog een open vraag. 

Ook voor de goede vriend of verre neef komt er een (bescheiden) compensatie. De ‘vriendenerfenis’ maakt het mogelijk om 15.000 euro na te laten tegen het laagste tarief van de erfbelasting, nl. 3%. Met andere woorden een maximum voordeel van 3.300 euro op het gedeelte van het nalatenschap dat wordt nagelaten aan één of verschillende verre neven en vrienden. 

Bij hand- en bankgiften worden er roerende goederen gegeven zonder verplichting tot registratie van een akte bij een notaris en zonder schenkbelasting. Indien de gever minstens 3 jaar later overlijdt dan is er geen erfbelasting verschuldigd. Overlijdt de gever binnen de drie jaar, dan wordt de erfbelasting toegepast.  

In het voorontwerp van decreet op 22 september 2020, is er sprake van om per 1 juli 2021 deze verdachte periode te verlengen van 3 naar 4 jaar. Maar Vlaams minister van financiën Matthias Diependaele gaf in september 2020 aan dat indien de ‘kaasroute’ gesloten wordt, deze verlenging niet meer opportuun is. Nog even afwachten of die belofte standhoudt.