Overmacht

De technische installatie van het festival is plotseling kapot en het festival wordt stopgezet. Je ging een workshop geven, maar er is een spontane staking. Je geraakt niet op locatie. 

De opdrachtgever belt je om te zeggen dat door 'onvoorzienbare' omstandigheden de opdracht on-hold wordt gezet. De opdrachtgever bedankt je voor je geduld. 

Maar waar sta je eigenlijk als opdrachtgever, maker, uitvoerder, illustrator als plotseling de afspraken niet doorgaan door overmacht, of 'onvoorzienbare omstandigheden'? Want hoe zit het precies met de gemaakte kosten? Worden die zomaar door de opdrachtgever vergoedt?

In dit artikel gaan we in op wat overmacht precies is, hoe je er mee moet omgaan wanneer iemand een contract (al dan niet tijdelijk) stopzet.  

Na het lezen van dit artikel weet je wat overmacht inhoudt en hoe je het gesprek met de andere partij kan aangaan om tot een goede oplossing te komen.

Tot slot overlopen we een aantal elementen uit de clausule 'overmacht' om je bekend te maken met de terminologie, om zo je contracten beter te verstaan.

Na het sluiten van een overeenkomst kan het gebeuren dat de uitvoering ervan onmogelijk wordt door een bepaalde situatie. In dit artikel bespreken we de overmachtsituatie die het onmogelijk maakt om de afspraken na te komen.

Voorbeelden van overmacht zijn: natuurrampen zoals aardbevingen, sneeuwstormen, Epidemieën en pandemieën zoals de COVID-19-crisis, faillissement van een onderneming, onvoorziene technische storingen of defecten die de prestaties belemmeren.

Volgens de wet moeten de volgende voorwaarden worden nageleefd:

• Een onvoorzienbare gebeurtenis (op het moment van sluiten van de overeenkomst), 
• Die niet toerekenbaar is aan de partij die er zich op beroept, 
• Waardoor de uitvoering van de verbintenis (door dezelfde partij) onmogelijk wordt.

Tip!

Het is belangrijk om in de algemene voorwaarden een clausule op te nemen over overmachtsituaties. Zo kan je zelf bepalen wat voor jou overmacht is, hoe er over gecommuniceerd wordt en welke kosten bij wie liggen.

Via een clausule kan je bijv. de aansprakelijkheid bij het voordoen van een bepaalde gebeurtenis preciseren (bijv. wanneer de overheid maatregelen oplegt ter voorkoming van de verspreiding van het covid-virus).

Want als er niets is afgesproken, val je terug op het algemeen recht en de hierboven vermelde voorwaarden. 

Wat zijn de gevolgen van overmacht?

Als er sprake is van overmacht, kan de persoon die erdoor wordt getroffen zich ofwel bevrijden van zijn verplichting (als het een definitieve situatie is), ofwel zijn verplichting tijdelijk opschorten (als het een voorlopige situatie is).

In dit webinar geeft Didier Deneuter van Modo Advocaten een antwoord op al jouw juridische vragen omtrent overmacht:

Bij bestaande contracten raden we aan om: 

• De inhoud van je contract te analyseren (ook de algemene voorwaarden!) en te zoeken naar de overmachtsclausule;
• Ga na of het Belgisch recht van toepassing is;
• Bekijk goed wat je moet doen in het kader van kennisgevingsverplichtingen;
• Documenteer de actuele situatie en de genomen maatregelen (met het oog op bewijsvoering).

Als je nu een contract sluit voor een opdracht die gepland is in de (nabije) toekomst, heb je er alle belang bij afspraken te maken voor het geval dat de opdracht niet kan doorgaan.

We raden aan om de maatregelen die door de overheid worden genomen in het kader van de bestrijding van het coronavirus, op te nemen als een overmachtssituatie. 

We raden ook aan om een aangepaste overmachtsclausule op te stellen waarin de volgende elementen aan bod komen: 

Definitie van de overmachtssituatie

In dit deel wordt de overmachtssituatie zorgvuldig gedefinieerd. Welke gevallen worden als overmacht beschouwd en welke niet? Is de opgesomde lijst limitatief of niet? Het staat je vrij om bepaalde zaken aan te duiden als overmacht of net uit te sluiten.

Procedure in geval van overmacht

In een tweede deel van de clausule wordt de procedure beschreven als een van de partijen beroep doet op overmacht. Dit is een leidraad voor de toepassing van de overmachtsclausule. Je komt in dit deel overeen hoe je elkaar in kennis moet stellen als de overmachtssituatie zich voordoet. 

Op welke manier moet je daarvan kennisgeven? Per mail, per (aangetekende) brief? Binnen welke termijn na het voordoen van de overmachtssituatie? Dit zijn de procedureregels. Eventueel kan je ook vragen dat de partij die zich op overmacht beroept het bewijs moet leveren.

Gevolgen

In het laatste deel van de clausule bepaal je de gevolgen van de overmachtssituatie.
Mogen partijen hun verplichtingen uit het contract naast zich neerleggen? Moeten er bepaalde kosten of uitgaven toch terugbetaald worden? Je kan hierover afspraken maken. 

Suggesties:

• Het contract zal ontbonden worden als de opdracht niet kan doorgaan omwille van een verbod door de overheid.
• Het evenement zal uitgesteld worden naar een bepaalde of onderling overeen te komen datum.
• Het contract kan ontbonden worden als een artiest niet mag optreden (bijvoorbeeld als hij ziek is of in quarantaine zit).
• Welke kosten de partijen kunnen maken zolang niet duidelijk is wanneer de coronacrisis voorbij zal zijn en het evenement zal kunnen plaatsvinden, hoe die kosten verdeeld worden of eventuele voorschotten geheel of gedeeltelijk terugbetaald zullen worden.
• Welke partij welke risico’s voor haar rekening neemt.
• Er moet opnieuw onderhandeld worden als het evenement niet kan doorgaan op de afgesproken datum.
• De partijen zullen, indien mogelijk,  met elkaar samenwerken als het project later hernomen wordt

Hier vind je een model voor een overmachtsclausule in het Nederlands, Frans en Engels: