Als culturele organisatie kan je buitenlandse cultuurwerkers uitnodigen voor een culturele voorstelling in België.  

Bij de tewerkstelling van buitenlandse cultuurwerkers ga je als organisatie na hoe dit correct kan verlopen. Op deze pagina vind je info over de regels rond verblijven, werken, sociale zekerheid en belastingen. Als culturele organisatie kan je cultuurwerkers uit andere landen gidsen door de procedures.

Welke nationaliteiten?

Bij niet-EU-burgers gaat het over personen met een nationaliteit van een ander land dan een land van de Europese Economische Ruimte + Zwitserland. Tot de EER behoren alle lidstaten van de EU, Liechtenstein, Noorwegen en Ijsland. 

Op deze personen zijn de regels van derdelanders van toepassing. 

Sinds de Brexit is deze info ook van toepassing op Britse cultuurwerkers. 

Voorbeeld

Een Filipijns theatergezelschap komt hun voorstelling in Brugge presenteren. 

Een Malinese band is op doorreis in Europa en start haar tour in Brussel. 

Een Boliviaanse beeldend kunstenaar komt op residentie in Gent. 

Verblijfsrecht

Als eerste stap kijk je na of de cultuurwerker toegang heeft tot het Belgische grondgebied.

Het verblijfsrecht is (gedeeltelijk) Europees geregeld. België behoort samen met nog enkele andere landen tot het Schengengebied. Als iemand toegang zoekt tot het Belgisch grondgebied dan is dit bij uitbreiding een toegang tot het Schengengebied. De Schengenlidstaten maken gezamenlijke afspraken om personen van buiten de EU toe te laten op hun grondgebied.

Bij het recht om in België te verblijven heb je een onderscheid tussen:

  • a. Verblijf voor korte duur (= kort verblijf)
  • b. Verblijf voor lange duur (= lang verblijf)

ETIAS (2024)

Vanaf 2024 geldt een nieuwe aangifteplicht voor onderdanen van vrijgestelde landen, het ETIAS (European Travel Information and Authorisation System). In België ligt een voorontwerp van wet ter advies bij de Raad van State.

a. Kort verblijf

Een kort verblijf heb je wanneer het verblijf maximaal 90 opeenvolgende dagen duurt in een referteperiode van 180 dagen. De Europese Commissie heeft een calculator ontwikkeld om na te gaan of personen aan deze regel voldoen.

Voor een kort verblijf in België heeft de cultuurwerker een visum kort verblijf nodig. 

In bepaalde gevallen is de cultuurwerker vrijgesteld tot het aanvragen van een visum kort verblijf:

Zonder vrijstelling voor het visum kort verblijf, zal de cultuurwerker dit visum moeten aanvragen. 

Lees er alles over onder ‘Visumaanvragen voor culturele activiteiten’. 

Binnenkomstvoorwaarden

Zowel personen die een visum kort verblijf aanvragen als personen die hiervan vrijgesteld zijn, dienen bij het betreden van het Belgisch grondgebied wel nog steeds te voldoen aan een aantal binnenkomstvoorwaarden.

Aan de grensovergang kan het dat je ondervraagd wordt en dat je het volgende moet aantonen om door te mogen:

  • het reisdoel;
  • de verblijfsomstandigheden in België;
  • beschikken over voldoende bestaansmiddelen voor de verblijfskosten en de terugreis;
  • een reisverzekering voor medische bijstand hebben lopen;
  • het centrum van belangen in het land van herkomst blijven behouden;
  • dat er geen sprake is van fraude;
  • niet gesignaliseerd zijn of geen gevaar vormen voor de openbare orde.

Meer info over deze binnenkomstvoorwaarden vind je terug onder ‘Visumaanvragen voor culturele activiteiten’. 

Aanmelding bij de gemeente

De cultuurwerker dient zich binnen de 3 werkdagen na aankomst aan te melden bij de gemeente van verblijf. De gemeente levert een aankomstverklaring af (bijlage 3). Een aanmelding is niet nodig bij de gemeente bij verblijf in een hotel, camping of jeugdherberg.

Als de cultuurwerker een visum heeft of hiervan vrijgesteld is, dan kan die binnen het Schengengebied reizen. Als de cultuurwerker naast een verblijf ook van plan is om te werken, is er mogelijks naast het visum ook een werkvergunning nodig. Dit zal afhankelijk zijn van de activiteit en van het land waar gewerkt wordt (zie verder onder Werkgunning).

Zoekjaar studenten

Buitenlandse studenten mogen na hun studies voor maximaal 12 maanden in België blijven om op zoek te gaan naar werk of in de opstart van een onderneming.  

Bij het vinden van een job of bij de opstart van een onderneming, kan het verblijfs- en werkstatuut omgezet worden in een gecombineerde vergunning of beroepskaart.

Enkel studenten met een graduaats-, bachelor- of masterdiploma of doctoraat aan een Belgische universiteit of hogeschool komen in aanmerking. Ook studenten met een diploma aan een universiteit of hogeschool in de EU en die in België studeerden in het kader van een mobiliteitsprogramma (zoals Erasmus Mundus) kunnen een zoekjaar starten (= mobiliteitsstudenten). 

Ten laatste 15 dagen voor het einde van het tijdelijk verblijfsrecht als student moet de aanvraag ingediend zijn. De aanvraag wordt ingediend bij het gemeentehuis van de woonplaats. Mobiliteitsstudenten hebben 3 maanden na het behalen van hun diploma de tijd om dit aan te vragen. De termijn van 12 maanden van het zoekjaar is niet verlengbaar. 

Meer info over de procedure kan je terugvinden via de website van het Agentschap Integratie & Inburgering. 

b. Lang verblijf

Een lang verblijf heb je wanneer het verblijf meer dan 90 opeenvolgende dagen duurt.

Als de cultuurwerker voor een periode langer dan 90 dagen op het grondgebied van België of een andere Schengenstaat wenst te verblijven, kan dit enkel op basis van een wettelijk verblijfsrecht dat dit toelaat. Het langdurig verblijfsrecht is binnen het Europees recht minder gecoördineerd dan het kort verblijf. Elke lidstaat heeft eigen regels rond het langdurig verblijfsrecht.

Je kan op basis van verschillende redenen een langdurig verblijfsrecht verkrijgen. Een langdurig verblijfsrecht is te verkrijgen bij:

  • een gezinshereniging,
  • een humanitaire regularisatie,
  • internationale bescherming,
  • arbeidsmigratie,
  • slachtoffers van mensenhandel,
  • een humanitair visum,

Veel zal afhangen van de concrete situatie van de cultuurwerker.

Voor meer uitgebreide informatie rond deze verblijfsrechten kan je terecht op de website van het Agentschap Integratie & Inburgering.

 

Sinds 1 januari 2019 vermelden alle verblijfstitels die door België zijn uitgegeven een vermelding over de toegang tot de arbeidsmarkt:

  • ‘Arbeidsmarkt: beperkt’, ‘
  • Arbeidsmarkt: onbeperkt’ of
  • ‘Arbeidsmarkt: neen’.

Niet-Europeanen die het recht hebben om in België te werken en te verblijven kunnen vergezeld worden door hun echtgenoot, geregistreerde partner of kinderen.

Bij een onbeperkt verblijfsrecht mag de cultuurwerker steeds in België werken.

Erkende vluchtelingen of subsidiair beschermden mogen ook werken. Meer info daarover vind je op de website van het AGII.

Hieronder kan je de regels vinden die gekoppeld zijn aan het recht om in België te werken, toegepast op cultuurwerkers:

Werkvergunning

De regels rond werken in België verschillen naargelang de aard van de tewerkstelling:

  • a. Als werknemer voor een werkgever
  • b. Als zelfstandige

a. Werknemer

Cultuurwerkers die als werknemer in België aan de slag gaan voor maximaal 90 dagen vragen daarvoor een arbeidskaart aan. Om te mogen werken als werknemer in België voor meer dan 90 dagen is een gecombineerde vergunning nodig.

i. Arbeidskaart

Bij een tewerkstelling van een werknemer voor maximaal 90 dagen vraagt de werkgever een arbeidskaart aan. Ook tewerkstellingen van een kortere duur vallen hieronder.

De aanvraag van een arbeidskaart is een bevoegdheid van de gewesten. Bij goedkeuring krijgt de werknemer een arbeidskaart en de werkgever een arbeidsvergunning.

Bij de bevoegde gewestelijke instanties kan je nagaan wat de te volgen stappen zijn als werkgever:

Voor de tewerkstelling van schouwspelartiesten bestaat een vrijstelling bij het aanvragen van de arbeidskaart voor artiesten en hun begeleiders als ze internationale faam genieten. In de praktijk dient de artiest in minstens 3 landen bekend te zijn. In dat geval is een verblijf inclusief werk als werknemer voor maximaal 21 dagen in Vlaanderen (of 90 dagen in Brussel) toegelaten zonder een arbeidskaart aan te vragen. Je vindt meer informatie op de site van het Agentschap integratie en inburgering.

Zonder internationale faam of om voor een periode van meer dan 21 dagen in Vlaanderen te werken, vraag je als werkgever een arbeidskaart aan.

Bij de aanvraag van een arbeidskaart vindt een arbeidsmarktonderzoek plaats. Bij zo’n arbeidsmarktonderzoek gaat de bevoegde overheid na of er in België andere werknemers zijn die voldoen aan de functie waarvoor je de cultuurwerker wil aanwerven.

Voor schouwspelartiesten bestaat een vrijstelling van het arbeidsmarktonderzoek bij een minimum jaarlijks bruto inkomen van 41.197 euro in het Vlaamse Gewest (in 2024) of 41.969 euro in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (in 2024). Zoniet, zal een arbeidsmarktonderzoek volgen.

Zonder vrijstelling van de arbeidskaart, dien je als werkgever voor de uitvoering van de tewerkstelling een Limosa-aangifte te doen.

 

ii. Gecombineerde vergunning (single permit)

Komt de werknemer voor meer dan 90 werken in België? Dan vraag je als werkgever een gecombineerde vergunning aan. De gecombineerde vergunning of single permit omvat zowel een recht tot verblijf als een recht om te werken.

De aanvraag van een gecombineerde vergunning is een bevoegdheid van de gewesten. De werkgever vraagt de gecombineerde vergunning aan bij de bevoegde gewestelijke dienst.

De voorwaarden voor de vergunning kan je terugvinden via de websites van de gewesten:

Een overzicht van de te volgen stappen:

Sinds 3 mei 2021 kan je een aanvraag voor een gecombineerde vergunning indienen via één centraal loket: Working in Belgium. Hierdoor vraag je niet meer bij de afzonderlijke regio's een gecombineerde vergunning (single permit) aan maar kan je de aanvraag en procedure opvolgen op één centraal punt.

Bij de aanvraag van een gecombineerde vergunning vindt een arbeidsmarktonderzoek plaats. Bij zo’n arbeidsmarktonderzoek gaat de bevoegde overheid na of er in België andere werknemers zijn die voldoen aan de functie waarvoor je de cultuurwerker wil aanwerven.

Voor schouwspelartiesten bestaat een vrijstelling van het arbeidsmarktonderzoek bij een minimum jaarlijks bruto inkomen van 41.197 euro in het Vlaamse Gewest (in 2024) of 41.969 euro in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (in 2024). Zoniet, zal een arbeidsmarktonderzoek volgen.

De cultuurwerker kan een toelating tot arbeid krijgen voor bepaalde of voor onbepaalde duur. Voor de voorwaarden waaronder dit kan, verwijzen we voor Vlaanderen door naar de website van de Vlaamse overheid en voor Brussel naar de website van het AGII.

De Vlaamse overheid heeft ook een simulator uitgewerkt om na te gaan of je toekomstige werknemer behoort tot een categorie van buitenlanders die een toelating tot arbeid moet aanvragen.

Voor het aanwerven van een werknemer kan je nagaan aan welke formaliteiten je moet voldoen. De werkgever dient voordat het werk wordt uitgevoerd een Limosa-aangifte te verrichten.

b. Zelfstandige

Een zelfstandige heeft nood aan een beroepskaart. De aanvraag van een beroepskaart is een gewestelijke materie.

Zelfstandige artiesten zijn vrijgesteld voor het aanvragen van een beroepskaart indien zij voor minder dan 3 maanden in België willen komen werken. Deze vrijstelling geldt ook voor de begeleiders van de zelfstandige artiest. 

Wenst de cultuurwerker langer dan 3 maanden in België te verblijven en werken, zal een beroepskaart nodig zijn.

Bij de bevoegde gewestelijke instanties kan je nagaan wat de te volgen stappen zijn:

De kostprijs voor de aanvraag van een beroepskaart bedraagt 140 euro.

Vlaanderen

Vlaanderen heeft de procedure voor het aanvragen van die beroepskaart herzien sinds 1 januari 2022. 

In de nieuwe regels bestaat een onderscheid tussen de voorwaarden waaraan de zelfstandige activiteit moet voldoen en de voorwaarden die gaan over de buitenlandse cultuurwerker.  De aanvraagprocedure gebeurt niet meer schriftelijk maar via digitale weg om sneller en efficiënter tewerk te gaan. Ondernemingsloketten zullen dienstdoen als eerstelijns dossierbeheerder. De aanvraag verloopt via het Departement Werk en Sociale Economie. Via een simulator kan je nagaan of je nood hebt aan een beroepskaart. In een latere fase zou de beroepskaart ook via het consulaat in het buitenland aangevraagd kunnen worden.

Sinds mei 2023 kan je als mandataris de aanvraag indienen voor een buitenlandse cultuurwerker. De cultuurwerker bevindt zich in dat geval al in België met een wettig verblijfsrecht (bv. als student of met een visum type C). Kijk voor meer info naar het webinar over het mandatensysteem van de Vlaamse overheid.

Een beroepskaart kon je vroeger voor maximaal 5 jaar aanvragen. In de nieuwe regeling is dit maximaal 3 jaar. Bij een weigering, geldt een wachtperiode van ten minste 1 jaar vanaf de kennisgeving. De wachtperiode geldt niet bij een nieuw element met een doorslaggevend belang.

Sociale Zekerheid

Het toepasselijke sociale zekerheidsstelsel is afhankelijk van de vraag of België met het land waar de cultuurwerker vandaan komt een bilateraal verdrag mee heeft afgesloten. 

De info is gelijkaardig aan info die je kan vinden onder Sociale zekerheid bij werken buiten de EU. 

Zelfstandige cultuurwerkers vragen een Certificate of Coverage aan bij de bevoegde buitenlandse dienst. Met dit certificaat tonen cultuurwerkers aan dat ze onderworpen zijn aan de sociale zekerheid van hun thuisland. Bij een tewerkstelling als werknemer vraagt de buitenlandse werkgever dit certificaat aan.

Heeft de cultuurwerker een beroepskaart (zie boven) nodig? Dan voldoet de cultuurwerker aan de sociale verplichtingen van zelfstandigen in België.

 

Britse cultuurwerkers

Aangezien het VK niet meer tot de EU behoort vallen de Britse onderdanen niet meer onder het toepassingsgebied van de Europese Verordening 883/2004 ter coördinatie van de sociale zekerheid. De Withdrawal Agreement (WA) n de Trade & Cooperation Agreement (TCA) hebben elk specifieke clausules omtrent de toepasselijke sociale zekerheid.

  • De WA voorziet dat de regels uit de bestaande Verordening 883/2004 van toepassing bleven op Britten die zich naar België begeven om hier te werken tot 31 december 2020. De WA voorziet ook in een regeling van sociale zekerheid voor Britse burgers die reeds voor het einde van 2020 (dus voor 31 december 2020) in de EU actief zijn en dit vanaf 1 januari 2021 ook zullen blijven. Voor hen blijft de EU-regeling van toepassing voor zover er sprake is van een ononderbroken tewerkstelling
  • Voor de periode na 31 december 2020 voorziet de TCA in een oplossing. De samenwerkingsovereenkomst heeft specifieke bepalingen opgenomen rond de sociale zekerheid. Als bijlage bij de TCA werd een Protocol over de coördinatie van de sociale zekerheid toegevoegd. In dit protocol vind je gelijkaardige bepalingen als de bepalingen in Verordening 883/2004. Op die manier blijven Britse burgers ook na de Brexit onderworpen aan één sociale zekerheidsstelsel afhankelijk van hun situatie. 

Via de Britse overheid kan je meer info vinden over de regels van sociale zekerheid bij werk in de EU.

Britse onderdanen vragen een certificaat aan waarmee zij aantonen dat ze onderworpen zijn aan Britse sociale zekerheid.

De European Health Insurance Card blijft geldig bij tijdelijke verblijven van korte duur (< 6 maanden). Bij een verblijf voor langer dan 6 maanden hebben Britten een eigen, nieuwe verzekering nodig om hun gezondheidsrisico’s te dekken bij een verblijf in de EU. 

Belastingen

Bij werken in twee landen loopt de cultuurwerker het risico dat zijn of haar inkomsten in elk land belast wordt. Dubbelbelastingverdragen bieden een uitweg. 

In een dubbelbelastingverdrag staat aangeduid welk land bevoegd is om de inkomsten te belasten.  

Info over dit topic kan je vinden op de pagina ‘Dubbelbelastingverdragen’. 

Bij de uitbetaling van podiumkunstenaars kan het dat je als organisatie bedrijfsvoorheffing dient in te houden.

Extra info voor Britse cultuurwerkers

Britse artiesten die touren en hun eigen vervoer willen meenemen, volgen een aantal nieuwe formaliteiten. Als je met een Britse wagen in de EU wil rijden, houd dan rekening met volgende zaken:

  • Een green card via je verzekeringsmaatschappij (aanvraag duurt 1 maand)
  • Een GB-sticker
  • Sommige EU-landen vereisen een Internationaal Rijbewijs

Arts Council UK publiceerde een leidraad met info over de Brexit en de impact hiervan op culturele organisaties en cultuurwerkers. In de leidraad vind je info rond subsidies, verplaatsingen, douaneverplichtingen etc.

De Britse overheid deelde ook enkele guidances voor artiesten die naar de EU komen:

1