Interview met Sara Oklobdzija: hoe bepaal je je prijs?

In het kader van onze inspiratieweek over prijszetting, interviewde journalist Marijn Lems vijf cultuurwerkers over hoe ze hun prijs bepalen.

Sara Oklobdzija – performancekunstenaar en zakelijk leider ROBIN vzw

"Ik ben actief als maker van conceptuele performances, die met name in kunst- en cultuurhuizen worden gepresenteerd, én als coördinator van het kunstenaarscollectief ROBIN (met theatermakers Thomas Bellinck en Ahilan Ratnamohan en beeldend kunstenaar Saddie Choua). Ik ben dus niet alleen voor mijn eigen praktijk verantwoordelijk maar ook voor die van drie andere kunstenaars."

"Een kunsthuis voor vier autonome kunstenaars financieel gezond houden is ingewikkeld – we worden structureel gesubsidieerd, maar het blijft zeer krap. Daarom heb ik zelf de afgelopen vier jaar de algemene coördinatie (artistiek en zakelijk) op me genomen, wat helaas wel ten koste gaat van mijn artistieke praktijk. De komende tijd wordt het nog lastiger, omdat we met de laatste subsidies even veel geld hebben gekregen als de afgelopen vier jaar, maar we nu wel met twee extra kunstenaars werken. We zullen de komende periode daarom extra hard moeten zoeken naar co-producenten en extra projectsubsidies. Die projectsubsidies kunnen we evenwel alleen als individuele kunstenaars aanvragen en niet als collectief, juist omdat we al structureel gesubsidieerd worden."

© Koen Keppens

"De enige reden dat we het individueel kunnen bolwerken is omdat we allemaal ook een positie hebben in de academische wereld: we werken allemaal afzonderlijk aan een doctoraat of onderzoeksopdracht aan een kunstopleiding. Dat maakt het soms ook moeilijk om geld voor je werk te vragen. Kunsthuizen zeggen wel eens tegen mij: "Je wordt toch al betaald voor je PhD, waarom zouden we je nog een uitkoopsom moeten betalen?"

Hoe verloopt de geldstroom van je opdrachtgever of klant naar jou?

"De vzw stuurt facturen naar de co-producenten en ontvangt subsidies. Als individuele kunstenaar én als coördinator kom ik rechtstreeks bij de vzw in dienst (de andere kunstenaars doen dat ook zo). Op die manier bewaken wij ons eigen autonomie."

Hoeveel tijd spendeer je gemiddeld per week aan je werkzaamheden?

"Dat verschilt per kunstenaar, maar gemiddeld denk ik dat we allemaal ongeveer halftijds met onze kunstpraktijk bezig kunnen/mogen zijn, dus zo’n 20 uur per week. Dat gaat natuurlijk wel met enorme pieken en dalen: als je met een project bezig bent, werk je ook periodes meer dan voltijds alleen daaraan."

Welke prijs vraag je voor je werk en hoe heb je die bepaald? 

"Dat verschilt enorm per kunstenaar, omdat onze praktijken nogal ver uiteenlopen. Ik bereken een minimum- en een ideaaltarief met de makers en ga vervolgens met opdrachtgevers de onderhandeling aan. Als een maker zelf te weinig voor diens werk wil vragen, kom ik daar af en toe wel tegen in verzet."

"Soms gebeurt het dat een project waarmee een van ons bezig is volledig gesubsidieerd is en, naast werkingsmiddelen ook een projectsubsidie geniet. In dat geval is het gemakkelijker om fair pay en fair practice toe te passen: wij bepalen de loonkost dan op basis van de totale begroting. We zetten ongeveer 50% meteen aan de kant voor loonkosten van het project, en ongeveer 20% van het totale budget is persoonlijke fee voor de artiest in kwestie. Meer concreet betekent dit dat bij subsidie bedragen van ongeveer 150.000 euro, zo’n 30.000 euro bruto naar de artiest fee gaat. Omgerekend in uren kan men daar ongeveer een half jaar van werken. Maar uiteraard steken wij veel meer uren in ieder project - dat ‘overwerk’ blijft soms onbetaald. Gelukkig verdienen we elders nog een loon, bijvoorbeeld via onderwijs."

"Een ander scenario doet zich voor als ons project onder gefinancierd is. Projectsubsidies die ons individuele kunstenaars aanvragen worden niet altijd gehonoreerd. Redenen hiervoor vormen een ander thema, ik heb het gevoel dat geografie, lokaliteit en gender hier ook een enige rol in spelen."

"Wij geven vaak workshops en trainingen, en daarvan bepalen we de fee op basis van het aantal werkdagen, aan een tarief van 350 euro bruto per dag. Dat is op basis van de CAO en anciënniteit, een eerlijk dagloon."

"Voor mijn eigen werk probeer ik faire uitkoopsommen te vragen, maar dat lukt niet altijd. Om het aantal uren dat ik in het creatieproces steek ook vergoed te zien, zou ik een uitkoopsom van tussen de 1200 en 2200 euro bruto moeten vragen (afhankelijk van het aantal voorstellingen dat ik in totaal speel). Kunsthuizen bieden echter maar bedragen rond de 500 euro bruto voor een performance. Het is moeilijk om aan opdrachtgevers duidelijk te maken hoe veel werk er in een performance zit, zij zien vaak alleen het eindresultaat en denken dat dat binnen een dag is bedacht."

Ontvang je ook auteursrechten of royalties voor je werk?

"Soms worden mijn auteursrechten overgedragen, maar dat speelt bij ons een verwaarloosbare rol."

Regel je de financiële kant van je praktijk helemaal zelf of heb je daar hulp bij? 

"Ha nee, ik ben immers de zakelijk leider van het collectief!"

Ben je tevreden over je prijszetting? Hoe denk je dat die zich in de toekomst zou moeten ontwikkelen?

"Het is structureel te weinig voor de uren die we in het werk steken. Aan de andere kant: we kunnen zoals we het nu doen ons hoofd boven water houden. Daar zijn we al heel blij mee, want dat is zeker niet voor alle kunstenaars het geval. Ik stel me vragen bij het feit dat velen simpelweg het hoofd boven water houden, Dat betekent ook dat we niet al te veel mogen bewegen of hele grote golven maken. Anders verdrinken we. Met andere woorden, dat komt ook de ruimte voor experiment in de kunstensector niet ten goede."

Overzicht: inkomsten en uitgaven