Interview: "Wij willen de wereld veranderen en onze vrijwilligers helpen ons daarbij."

In het kader van de inspiratieweek vrijwilligerswerk ging journaliste Ines Minten langs bij verschillende organisaties om hun verhalen op te tekenen. Wat zijn hun ervaringen met vrijwilligerswerk en hoe geven ze vrijwilligers een plek binnen hun werking? Laat je inspireren door het verhaal van BlinkOut. Zoek je handvaten voor het uitwerken van jouw eigen vrijwilligersbeleid? Bekijk dan zeker het model van de 5 B`s en de 5 V`s.

In één zin beschrijven wat BlinkOut doet, is onmogelijk. Vast staat dat de vzw de wereld wil veranderen, en dat vrijwilligers daar een bijzonder grote rol in spelen. ‘We willen mensen laten werken op eigen ritme. Dat geldt voor medewerkers en vrijwilligers evenzeer.’

BlinkOut heeft twee huizen, in Gent en Mechelen. Je kunt er terecht voor workshops, participatietrajecten, coaching of een luisterend oor. Je kunt er ook een plek huren in de coworking space. Hoofdzaak is dat je er gewoon mag zijn. Jezelf zijn, bij jezelf zijn, in je eigen ritme zijn. Voor personen met onzichtbare drempels en psychische kwetsbaarheden is dat goud waard. ‘We hopen dat kwetsbaarheid op termijn een plek kan verwerven in de maatschappij. Er zit expertise bij mensen die worstelen met een bepaalde kwetsbaarheid’, zegt An Dours, een van de oprichters van BlinkOut. ‘Als we daar als samenleving naar zouden luisteren, kon het heuse denkshifts teweegbrengen en raakten we misschien wat meer verlost van dat snel-snelle leven met een aldoor efficiënt time management.’

Vrijwilligers zijn de fundamenten van BlinkOut. ‘Onze vrijwilligers houden heel praktisch en instrumenteel onze huizen open. Tegelijk tonen zij aan dat wat wij uitdragen ook effectief kan: je kunt een professionele omgeving creëren waar plaats is voor ieders ritme. Vrijwilligerswerk neemt de druk ook wat weg bij personen met een psychische kwetsbaarheid of onzichtbare drempels: ze doen het vrijwillig, ze staan niet onder contract.’ Wanneer een vrijwilliger ‘s ochtends opstaat en merkt dat het psychisch echt niet lukt, die dag, vraagt BlinkOut enkel om dat even te laten weten. ‘Afzeggen is in zo’n geval vooral je eigen grenzen respecteren, en dus een heel belangrijke stap. Mensen schrikken daarvan. Want niet afzeggen, toch volhouden, doorgaan tot ze crashten… dat is wat de meesten veel te lang hebben gedaan. Wij willen niet dat mensen doen alsof alles prima is.’

© BlinkOut vzw

‘Onze vrijwilligers helpen ons als medewerkers om hetzelfde te doen. Wanneer wij sneller willen lopen dan zij kunnen, dan moeten wij wel mee vertragen of zoeken we naar andere oplossingen. Ze tonen ons dag in dag uit hoe belachelijk het is om almaar aan mensen te vragen om te veranderen en zich aan te passen. Beter is om de organisatie of situatie aan te passen aan de mensen, zodat ze wél mee kunnen doen.’

Administratieve of logistieke taken, planten begieten, het onthaal verzorgen, rondleidingen geven… ‘Vóór 2020 hadden we simpelweg een poule van vrijwilligers die we een mailtje stuurden: “Voor dit en dat kunnen we jullie hulp gebruiken. Wie wil komen?” In de tussentijd zijn we stevig gegroeid, net als onze vrijwilligersgroep. Vanaf dit najaar werken we daarom met werkgroepen. Elke werkgroep heeft een medewerker van BlinkOut die hem ondersteunt.’

De groep vrijwilligers bij BlinkOut is voortdurend in beweging: er komen er geregeld bij, er gaan er geregeld weg. Ook dat hoort bij het type organisatie dat BlinkOut wil zijn. ‘We zijn een transitplek’, zegt An. ‘Doordat we als organisatie zo hard gegroeid zijn, zijn we ook bekender geworden. Daardoor blijven de vrijwilligers ook vlot instromen. Andere organisaties kennen ons. Meer en meer psychologen tippen ons bij cliënten die aangeven dat ze wat vaker het huis uit willen.’

Zo’n fluctuerend en flexibel vrijwilligersbestand brengt uiteraard uitdagingen met zich mee. ‘Daar moeten we creatief mee omspringen’, legt An uit. ‘We hebben bijvoorbeeld vrijwilligers die fungeren als ‘luisteraars’: ze komen luisteren naar het veerkrachtverhaal of kwetsbare verhaal van andere mensen. Soms komen die op afspraak, maar ze kunnen ook gewoon het huis binnen lopen. Als de vrijwilliger dan niet kan komen die dag, bekijken we of iemand van de coaches of een andere vrijwilliger het kan overnemen. Is dat niet zo, dan proberen we de afspraak te verleggen.’

Gras groeit niet sneller door eraan te trekken.

Tegelijk zorgt het er ook voor dat BlinkOut zijn manier van werken constant in vraag stelt en bijstuurt waar nodig. ‘Wanneer je bijvoorbeeld met iets puur logistieks bezig bent en dan opeens inspringt als luisteraar, moet je wel heel snel schakelen’, geeft An toe. ‘Ook dat is een reden waarom we nu met werkgroepen werken: de werkgroep ‘luisteraars’ staat onderling in contact, dus wanneer iemand niet kan, stuurt die voortaan een berichtje naar de groep: “Is er iemand die kan overnemen?” Dat werkt al een stukje vlotter, én het zorgt voor meer zelfregulatie en autonomie in de werkgroepen.’

An heeft al twee heel belangrijke lessen getrokken uit werken met vrijwilligers. ‘Ten eerste: gras groeit niet sneller door eraan te trekken. Je bereikt veel meer door de dingen open te gooien. Wanneer iets niet vlot, vragen wij liever: “Denk je dat het misschien op een andere manier zou kunnen?” in plaats van te staan roepen dat het wél moet gebeuren en vooral zó.’

© BlinkOut vzw

Aan de andere kant heeft ze ingezien dat een duidelijk kader geen overbodige luxe is. ‘Volledige vrijheid creëert op de duur chaos, frustratie en entitlement. Dat hebben we in onze begindagen empirisch vastgesteld’, vertelt ze. ‘Hoe duidelijker het kader is waarbinnen mensen zich kunnen bewegen, hoe autonomer ze daarbinnen te werk kunnen gaan. Elk van onze werkgroepen krijgt nu dus zo’n kader met een aantal handelingsprincipes. Daarbinnen kan nog altijd heel veel, maar toch is het duidelijk waar de grenzen liggen.’

Neem de werkgroep onthaal. Kom je vrijwilligen aan het onthaal, dan is een warm welkom voor iedereen die door de deur komt, cruciaal. Doe jij tussen verschillende bezoekers door graag een administratief of praktisch taakje, dan kan dat. Kijk je liever een filmpje op je gsm, dan kan dat ook. Ben jij iemand die graag rondleidingen geeft, dan mag je dat doen. Maar dan vraag je of iemand anders in de tussentijd jouw taak bij het onthaal overneemt. Een vriendelijk onthaal gaat immers voor alles. ‘Uiteindelijk zal zo’n kader ook reflectie stimuleren: zit ik hier op mijn plek of voel ik me beter in een andere groep of bij een andere opdracht? Durven veranderen omdat je op een andere plek meer gaat 'blinken' pas tenslotte helemaal bij onze missie!’